لاپاراسکوپی رحم

لاپاراسکوپی رحم یا همان هیسترکتومی، عمل جراحی برداشتن رحم است که به علت موارد مختلفی از قبیل فیبروم، سرطان ها، اندومتریوز و … انجام می شود. این عمل به روش های گوناگونی می تواند انجام شود که عبارتند از: هیسترکتومی شکمی، هیسترکتومی واژینال و هیسترکتومی لاپاراسکوپی. شواهد نشان داده است فردی که هیسترکتومی لاپاراسکوپی انجام داده است، بعد از عمل شرایط بهتری را نسبت به سایر روش ها دارد. عوارض جانبی این عمل کم است و به طور کلی روشی ایمن برای برداشتن رحم محسوب می شود. دکتر مجتبی عاملی در ادامه هر یک از روش ها به طور کامل توضیح میدهد.

در این مقاله سوالات زیر را پاسخ خواهیم داد:

• هیسترکتومی چیست؟
• علل انجام هیسترکتومی چیست؟
• روش های مختلف انجام هیسترکتومی چگونه هستند؟
• عوارض هیسترکتومی چیست؟
• هیسترکتومی به روش لاپاراسکوپی چیست؟
• هیسترکتومی واژینال چیست؟
• هیسترکتومی شکمی چیست؟
• آماده شدن برای انجام هیسترکتومی شامل چه مواردی است؟

هیسترکتومی چیست؟

هیسترکتومی همان عمل جراحی برداشتن رحم است که بسته به تشخیص پزشک، گاهی اوقات تخمدان ها و لوله های فالوپ نیز به همراه رحم برداشته می شوند. بعد از انجام عمل جراحی هیسترکتومی، فرد دیگر قابلیت بارداری نخواهد داشت.

علل انجام هیسترکتومی چیست؟

بیمار به دلایل مختلفی ممکن است به هیسترکتومی نیاز پیدا کرده باشد که در ادامه به طور کامل توضیح داده می شود. این علل عبارتند از:

۱) فیبروم رحم: توده هایی غیرسرطانی در رحم هستند که یکی از شایع ترین علل انجام هیسترکتومی هستند. فیبروم ها می توانند باعث خونریزی شدید، درد یا اتساع معده شوند. همچنین فیبروم ها بر روی باروری هم موثر هستند.

پزشک در مرحله اول درمان ممکن است قرص های ضدبارداری خوراکی و یا میومکتومی (فقط برداشتن فیبروم های رحم و نه برداشتن کل رحم فرد) را پیشنهاد دهد.

اگر این اقدامات موثر نبودند و یا فیبروم ها شروع به رشد مجدد کردند و فرد علامتدار شد، راه اصلی درمانی همان هیسترکتومی است.

۲) سرطان ها: علت انجام حدود ۱۰ درصد از موارد هیسترکتومی، سرطان ها هستند. این سرطان شامل سرطان های رحم، تخمدان، سرویکس و آندومتر هستند. روند درمانی سرطان به سطح سلامت بدن فرد و میزان پیشرفته بودن سرطان او بستگی دارد. موارد دیگری که می توانند در درمان استفاده شوند شامل پرتودرمانی و شیمی درمانی هستند.

گاهی اوقات برداشتن رحم گزینه ی بهتری نسبت به برداشتن بافت و بیوپسی و سپس تشخیص سرطان است.

۳) اندومتریوز: شرایطی است که در آن بافتی که در حالت عادی در داخل رحم رشد می کند، در خارج از رحم شروع به رشد می کند. اندومتریوز می تواند باعث درد شدید، پریود های نامنظم و ناباروری شود.

در درمان اندومتریوز روش های گوناگونی از قبیل هورمون تراپی، داروهای ضد بارداری خوراکی، داروهای ضد درد، جراحی برش اعصاب لگن، ابلیشن اندومتر و کورتاژ استفاده می شود. همچنین بیمار می تواند تحت عمل هیسترکتومی قرار بگیرد تا شرایطش بهبود یاید.

هیسترکتومی می تواند علائم اندومتریوز را از بین ببرد اما امکان عود دوباره اندومتریوز بعد از انجام هیسترکتومی وجود دارد.

۴) آدنومیوز: هنگامی رخ می دهد که رشد بافت رحم در داخل ماهیچه رحم ادامه پیدا می کند. این موضوع باعث ضخیم شدن جداره رحم می شود که همراه با درد و خونریزی شدید می باشد.

این وضعیت عموما پس از یائسگی از بین می رود اما اگر فرد علائم شدیدی داشته باشد، ممکن است نیاز به درمان پیدا کند.

درمان آن در مرحله اول هورمون تراپی و استفاده از داروهای مسکن است. در صورتی که اثربخش نباشد، مرحله بعدی درمان هیسترکتومی است.

۵) عفونت: بیماری های التهابی لگن (PID) نوعی عفونت باکتریایی هستند که می توانند باعث درد شدیدی در قسمت لگن شوند.

در مراحل اولیه استفاده از داروهای آنتی بیوتیک بسیار خوب و موثر است اما در صورتی که بیماری پیشرفت کند، پزشک ممکن است هیسترکتومی را به بیمار پیشنهاد کند.

۶) هایپرپلازی: به معنای رشد بیش از حد پوشش داخلی رحم است. این حالت ممکن است به دلیل استروژن زیاد رخ دهد و با علائمی همچون پریود های شدید و نامنظم همراه است.

در برخی موارد ممکن است هایپرپلازی باعث سرطان رحم شود.

روش درمانی آن، استفاده از هورمون ها می باشد. در صورتی که پزشک احتمال تبدیل شدن آن به سرطان رحم را بدهد، هیسترکتومی پیشنهاد می شود.

۷) خونریزی غیرطبیعی: علت آن می تواند فیبروم رحم، عفونت، تغییرات هورمونی، سرطان و شرایط دیگر باشد که در این صورت فرد از هیسترکتومی سود می برد. این شرایط می تواند با انقباض های شکمی همراه باشد.

ممکن است در مرحله ی اول، پزشک هورمون تراپی را امتحان کند اما معمولا عمل جراحی هیسترکتومی بیشترین سود را به بیمار می رساند.

۸) افتادگی رحم: این حالت هنگامی رخ می دهد که رحم از محل طبیعی خود می لغزد و به داخل واژن می افتد. این مشکل در کسانی که چندین زایمان طبیعی داشته اند، مشکلی عادی است. همچنین می تواند در افراد چاق و یا افرادی که دچار یائسگی شده اند دیده شود.

علائم شایع آن عبارتند از: مشکلات ادراری، مشکلات روده و احساس فشار در لگن

نوع درمان وابسته به شدت افتادگی رحم است. گاهی اوقات می توان با یک روش کمتر تهاجمی، بافت های ضعیف شده داخل لگن را ترمیم و تقویت کرد. اما گاهی اوقات تنها راه درمانی موثر هیسترکتومی است.

۹) عوارض زایمان: ممکن است یک زن باردار پس از زایمان دچار خونریزی بسیار شدید شود که در این حالت درآوردن رحم او روشی مناسب برای درمان این شرایط است.

۱۰) جفت accreta: به حالتی که جفت به شکل بسیار عمیق در دیواره ی رحم رشد کند، جفت accreta گفته می شود که پزشک برای جلوگیری از خونریزی بسیار شدید، ابتدا زایمان و سپس هیسترکتومی را انجام می دهد.

۱۱) تغییر جنسیت فرد

روش های مختلف انجام هیسترکتومی چگونه هستند؟

با توجه به علت نیاز فرد به هیسترکتومی، روش های مختلفی توسط پزشک پیشنهاد می شود. روش های گوناگون هیسترکتومی عبارتند از:

Partial hysterectomy: در این روش فقط قسمتی از رحم برداشته می شود و تخمدان ها، لوله های فالوپ و دهانه رحم مانند قبل باقی می مانند.

Total hysterectomy: در این حالت پزشک رحم و دهانه رحم را حذف می کند. ممکن است پزشک لوله های فالوپ را بردارد اما تخمدان ها باقی می مانند. این نوع عمل، احتمال سرطان ها را کاهش می دهد.

 Hysterectomy and salpingo-oophorectomy: در این روش رحم به همراه لوله های فالوپ به همراه یک یا هر دو تخمدان برداشته می شوند. ممکن است فرد به دنبال عمل نیاز به هورمون تراپی داشته باشد.

پزشک برای انجام این اعمال جراحی می تواند یا از شکم و یا از واژن عبور کند. هیسترکتومی می تواند به اشکال لاپاراسکوپی، جراحی باز و یا واژینال انجام شود. برای انجام جراحی باز نیاز به یک برش افقی یا عمودی است.

بیمار باید سعی کند تمام شرایط خود را برای پزشک شرح بدهد تا بهترین نوع عمل برای او انتخاب شود. در این حالت احتمال پیش آمد عوارض  بعد عمل کاهش می یابد.

عوارض هیسترکتومی چیست؟

هیسترکتومی یکی از ایمن ترین اعمال جراحی محسوب می شود اما واقعیت این است که هر عمل جراحی با برخی عوارض احتمالی همراه است که در این مورد عبارتند از: عفونت، خونریزی شدید در حین عمل و یا بعد آن، آسیب به برخی ارگان های دیگر (به طور کلی هیسترکتومی می تواند بر بافت ها و اندام های مجاور مانند مثانه، روده و رگ های خونی اثر بگذارد البته لازم به ذکر است که این مورد نادر است و در صورت بروز، فرد نیاز به عمل جراحی دارد)، ایجاد لخته خونی، بروز برخی مشکلات به علت بیهوشی، انسداد روده و اختلال در ادرار کردن

در نوع جراحی باز هیسترکتومی احتمال بروز عوارض بعد از عمل نسبت به روش های دیگر بیشتر است.

برداشتن تخمدان ها فرد را در معرض عوارضی مانند پوکی استخوان، بیماری های قلبی و بی اختیاری ادرار قرار می دهد. بیمار می تواند برای کاهش علائم از درمان هورمونی استفاده کند. این مورد با توجه به سن و سابقه پزشکی فرد انجام می شود پس بهتر است در این زمینه با پزشک خود مشورت کند. همچنین برخی درمان های غیر هورمونی هم کاربرد دارند مثل مصرف داروهای ضد افسردگی ۳ حلقه ای و کلونیدین و نورونتین که در درمان گرگرفتگی استفاده می شوند.

هیسترکتومی به روش لاپاراسکوپی چیست؟

هیسترکتومی لاپاراسکوپیک یک روش کمتر تهاجمی است که جایگزین مناسبی برای هیسترکتومی شکمی محسوب می شود.

تجربه نشان داده است که هیسترکتومی به روش لاپاراسکوپی یک روش جراحی ایمن و موثر است که با استفاده از بیهوشی عمومی انجام می شود و بیمار بین ۶ روز تا ۲ هفته بعد عمل به بهبودی کامل خواهد رسید.

هیسترکتومی لاپاراسکوپی یک هیسترکتومی واژینال محسوب می شود که توسط یک لاپاراسکوپ (لوله نازک و انعطاف پذیر که در سر آن یک دوربین با کیفیت بالا قرار گرفته است) انجام می شود. پزشک برش های ریزی در اطراف ناف بیمار ایجاد می کند و از آن طریق، لاپاراسکوپ را وارد شکم او می کند. سپس گازهایی را وارد شکم بیمار می کند تا اندام ها واضح تر دیده شوند و در ادامه بخش هایی از رحم توسط لوله لاپاراسکوپ و بخش هایی از طریق واژن برداشته می شود.

هیسترکتومی واژینال و لاپاراسکوپی در مقایسه با هیسترکتومی شکمی به وضوح با کاهش از دست دادن خون، درد کمتر، تایم کوتاه تر بستری در بیمارستان، بازگشت سریع تر به فعالیت عادی و روزمره سابق و کاهش میزان عفونت های دیواره شکم همراه است.

هیسترکتومی لاپاراسکوپی رباتیک نیز روشی است که لاپاراسکوپ و سایر ابزارهای لازم را توسط بازوهای رباتیک وارد شکم می کنند و در ادامه با کمک یک ایستگاه کامپیوتری آن ها را کنترل می کنند.

هیسترکتومی واژینال چیست؟

در هیسترکتومی واژینال، رحم و دهانه رحم به وسیله ی برشی که در بالای واژن ایجاد شده است، خارج می شود. این عمل حدودا یک ساعت طول می کشد. هیسترکتومی واژینال هم می تواند از طریق بیهوشی عمومی و هم بی حسی کمر به پایین انجام شود و بیمار در طی ۲ هفته به بهبودی کامل می رسد.

این روش نسبت به هیسترکتومی شکمی ترجیح داده می شود چون کمتر تهاجمی است و تایم بستری بعد عمل در بیمارستان کوتاه تری دارد. همچنین بهبودی با سرعت بالاتری انجام می شود.

هیسترکتومی شکمی چیست؟

در طول هیسترکتومی شکمی یک برش عمومی یا افقی بر روی شکم ایجاد می شود و رحم از همین طریق بیرون آورده می شود. این عمل حدود یک ساعت طول می کشد و با بیهوشی عمومی انجام می شود. بیمار ۲ تا ۳ روز بعد عمل در بیمارستان تحت مراقبت قرار می گیرد و بهبودی کامل او ۶ تا ۸ هفته زمان می برد و در این مدت بیمار باید سعی کند که زخم خود را خشک و تمیز نگه دارد.

اگر اندازه ی رحم بیمار به علت فیبروم یا تومورهای لگن بزرگ شده باشد، خروج آن از طریق واژن امکان پذیر نمی باشد پس روش توصیه شده، هیسترکتومی شکمی است. همچنین ممکن است برداشتن تخمدان ها هم توسط این روش انجام شود.

آماده شدن برای انجام هیسترکتومی شامل چه مواردی است؟

هر چقدر سلامت فرد بیشتر باشد، احتمال پیش آمدن عوارض کمتر است و سرعت بهبودی افزایش می یابد.

در صورتی که فرد نیاز به هیسترکتومی پیدا کند باید این موارد را کنترل کند: سیگار نکشد، رژیم غذایی سالم داشته باشد (مقدار زیادی غلات و حبوبات مصرف کند، پروتئین و چربی را به مقدار لازم مصرف کند، از چربی های ترانس و اشباع خودداری کند و کلسیم کافی دریافت کند)، میزان استرس خود را کاهش دهد (استراحت کند، به اندازه ی کافی بخوابد و کارهای غیرضروری را انجام ندهد)، متعادل ورزش کند (بیشتر ورزش های هوازی انجام دهد مانند پیاده روی و یا دویدن با سرعت کم) و در صورتی که اضافه وزن دارد، وزن خود را کاهش دهد. اگر داروی خاصی مصرف می کند با پزشک مشورت کند تا در صورت نیاز، روال دارویی خود را تغییر دهد (برای مثال برخی داروها با مواد بیهوشی مورد استفاده در هیسترکتومی شکمی تداخل دارند).

برای رزور وقت ملاقات آنلاین به وب سایت دکتر عاملی مراجعه کنید.