عوارض لاپاراسکوپی

لاپاراسکوپی نوعی عمل جراحی است که از طریق برش های کوچکی انجام می شود. یک لاپاراسکوپ (لوله ای بلند و منعطف که در سر آن دوربینی با کیفیت بالا وجود دارد) از طریق همین برش های کوچک وارد بدن می شود و فیلمی از داخل بدن تهیه می کند که همزمان آن را برای جراح پخش می کند و جراح می تواند اقدامات لازم را انجام دهد. این روش هم برای تشخیص بیماری ها و هم درمان برخی بیماری ها استفاده می شود. احتمال پیش آمدن عوارض بعد از عمل بالا نیست. دکتر مجتبی عاملی در این مقاله به طور کامل عوارض احتمالی و شرایط قبل و بعد عمل لاپاراسکوپی را بررسی خواهد کرد.

در این مقاله به سوالات زیر پاسخ می دهیم:

• لاپاراسکوپی چیست؟
• آمادگی های لازم برای قبل از لاپاراسکوپی چیست؟
• لاپاراسکوپی چگونه انجام می شود؟
• بهبودی پس از لاپاراسکوپی چگونه است؟
• عوارض احتمالی لاپاراسکوپی چیست؟
• مزایای انجام لاپاراسکوپی چیست؟
• لاپاراسکوپی لگن چه مزایا و کاربردهایی دارد؟

لاپاراسکوپی چیست؟

لاپاراسکوپی نوعی عمل جراحی ایمن است که از آن در تشخیص و درمان بیماری ها استفاده می شود و از دهه ۱۹۹۰ در بین پزشکان رواج یافته است و بیشتر در زمینه بیماری های تولید مثلی و گوارشی استفاده می شود. لاپاراسکوپی از طریق بریدگی هایی با اندازه کوچک به همراه یک دوربین به جراح این امکان را می دهد تا اعمال جراحی داخل شکم و لگن را انجام دهد و امروزه بیشتر عمل ها می توانند به این روش انجام شوند.

از لاپاراسکوپی در تشخیص بیماری هایی از قبیل آپاندیسیت، بیماری های التهابی لگن، اندومتریوز و تشخیص سرطان هایی مانند سرطان کبد و سرطان تخمدان استفاده می شود.

همچنین از لاپاراسکوپی برای درمان در برخی شرایط استفاده می شود که عبارتند از: برداشتن اندام هایی مانند آپاندیس و کیسه صفرا، ترمیم کردن فتق ها و جلوگیری از خونریزی زخم معده، برداشتن اندام هایی که تحت تاثیر سرطان قرار گرفته اند مانند رحم، پروستات و کبد، درمان حاملگی خارج از رحم، برداشتن رحم و یا فیبروم داخل آن و یا جراحی کاهش وزن

عمل جراحی لاپاراسکوپی در سال های اخیر نسبت به گذشته توسعه داشته است. در گذشته یک ابزار تشخیصی تهاجمی بوده است اما امروزه در جهت درمان بیماری های خوش خیم و بدخیم از آن استفاده می شود. آموزش سطح بالاتر در زمینه لاپاراسکوپی، کسب تجربه بیشتر، توسعه بیشتر در روش های تصویربرداری و ابزار مورد استفاده در لاپاراسکوپی، باعث گسترش بیشتر این روش نسبت دیگر روش های جراحی شده است.

گاهی اوقات لاپاراسکوپی به علت داشتن دوره بهبودی با سرعت بالاتر نسبت به بقیه ی روش های عمل جراحی به بیماران پیشنهاد می شود.

آمادگی های لازم برای قبل از لاپاراسکوپی چیست؟

بیمارستان آمادگی های لازم برای قبل از جراحی لاپاراسکوپی را به بیمار اطلاع می دهد. این آمادگی ها به علت و دلیل انجام دادن لاپاراسکوپی در فرد بیمار بستگی دارد. برای مثال ممکن است به بیمار گفته شود که ناشتا باشد، برخی داروهای خاص مانند داروهای ضد انعقاد یا رقیق کننده خون، مکمل های گیاهی و یا رژیمی و داروهای گروه NSAID مانند ایبوپروفن و آسپرین را با مشورت پزشک معالج خود قبل از عمل مصرف نکند و سیگار نکشد. همچنین اگر بیمار از قبل از عمل داروی خاصی مصرف می کند باید با پزشک خود در میان بگذارد (زیرا داروهای مصرفی دیگر توسط بیمار می تواند بر روی نتیجه عمل اثر بگذارد). بیمار در صورتی که احتمال می دهد باردار باشد باید حتما پزشک خود را در جریان بگذارد.

لاپاراسکوپی چگونه انجام می شود؟

در صورتی که لاپاراسکوپی برای تشخیص یک بیماری یا حالت خاص انجام شود، حدود نیم ساعت تا یک ساعت طول می کشد ولی اگر لاپاراسکوپی برای درمان یک بیماری انجام شود، بیشتر از یک ساعت طول می کشد. این عمل با بیهوشی عمومی انجام می شود. مراحل انجام لاپاراسکوپی به صورت زیر است:

• جراح یک سوراخ کوچک معمولا در اطراف ناف بیمار ایجاد می کند.
• هوا از طریق همین سوراخ به داخل شکم بیمار فرستاده می شود تا مشاهده ی داخل شکم برای جراح آسان تر شود.
• حال یک لوله بلند، باریک و منعطف که در داخل آن یک دوربین با وضوح بالا قرار دارد وارد شکم بیمار می شود تا فیلمی از داخل شکم تهیه کند و بر روی صفحه ای به شکل ویدئو نمایش داده شود.
• ممکن است جراح به بریدگی های بیشتری برای ورود ابزار خود به شکم بیمار نیاز داشته باشد.
• وقتی کار تمام می شود، هوای داخل شکم را خارج می کنند و سپس شکم بیمار را بخیه می زنند و بر روی آن پانسمان قرار می دهند.

بعد از عمل جراحی بیمار مدتی در اتاق ریکاوری خواهد بود و داروهای ضد درد به او داده می شود.

ممکن است بعد از عمل بیمار احساس بیماری و بی حالی داشته باشد، گلودرد داشته باشد، احساس نفخ و درد و ناراحتی در شکم داشته باشد، دچار شانه درد شود و در اطراف زخمش دچار کبودی شود.

بعد از عمل جراحی این موارد طبیعی است:

درد خفیف و ضربان دار در محل جراحی، احساس نفخ تا ۲ روز بعد از عمل به علت گازهای واردشده به شکم در حین انجام لاپاراسکوپی و هر روز کاهش سطح درد نسبت به روز قبل

پزشک و پرستاران بعد از عمل ضربان، تنفس، درجه حرارت و فشار خون بیمار را اندازه می گیرند. بیمار می تواند بیمارستان را در همان روز عمل یا روز بعد آن ترک کند.

بهبودی پس از لاپاراسکوپی چگونه است؟

مدت زمان بهبودی پس از لاپاراسکوپی متفاوت است. در صورتی که لاپاراسکوپی برای تشخیص بیماری انجام شده باشد، دوره بهبودی حدودا ۵ روز طول می کشد و اگر لاپاراسکوپی برای درمان یک بیماری انجام شده باشد، دوره بهبودی آن بین ۶ تا ۸ هفته است.

بیمار برای بهتر گذراندن دوران بهبودی می تواند:

برای کاهش درد ایبوپروفن‌ مصرف کند. رژیم غذایی سالم داشته باشد و به اندازه ی کافی مایعات مصرف کند. بی حرکت نماند. هنگامی که در حال استراحت است، ورزش های مچ و ساق پا را انجام دهد برای مثال مچ خود را به صورت دایره ای تکان دهد. زخم خود را در روز اول خشک نگه دارد و بعد از آن می تواند کوتاه دوش بگیرد ولی از آب خیلی داغ استفاده نکند که باعث خونریزی زخم ها می شود. به طور کلی به تمامی دستور العمل های پزشک خود عمل کند تا هر چه زودتر بهتر شود و به کار و زندگی روزمره سابق خود بپردازد.

همچنین بهتر است که بیمار این کارها را انجام ندهد:

در ۲ هفته اول که هنوز زخم ها به طور کامل خوب نشده اند طولانی حمام نکند. تا زمانی که توانایی رانندگی ندارد، رانندگی نکند. تا ۲ روز بعد از عمل پرواز نداشته باشد. تا ۴۸ ساعت الکل مصرف نکند. تا جایی که می تواند سیگار نکشد زیرا سیگار بهبودی کامل بیمار را به تعویق می اندازد. تا ۳ هفته بعد از انجام عمل، از برداشتن و جا به جا کردن وسایل سنگین خودداری کنید.

عوارض احتمالی لاپاراسکوپی چیست؟

لاپاراسکوپی یک جراحی معمول است که عوارض آن نادر است. عوارض احتمالی این عمل عبارتند از:

نیاز به جراحی باز با برش بزرگتر، ایجاد فتق، آسیب وارد شدن به ارگان هایی مانند مثانه، آسیب به رگ های خونی، واکنش آلرژیک شدید (آنافیلاکسی) نسبت به مواد بیهوشی و ایجاد لخته های خونی مانند DVT و آمبولی ریه

در صورت بروز مشکلات زیر بیمار باید هر چه سریع تر به پزشک خود مراجعه کند:

تب و لرز و یا تب با درجه ی بالا، استفراغ مداوم یا شدید، نفخ، درد شکم شدید، درد یا قرمزی یا تورم یا چرک در محل جراحی، داشتن هرگونه خونریزی غیرمعمول، سرفه همراه با خون و تنفس های کوتاه و سخت

مزایای انجام لاپاراسکوپی چیست؟

مزیت اصلی این روش به حداقل رساندن آسیب وارده به دیواره شکم است. این روش برخلاف اکثر روش های دیگر جراحی قابل تکرار است. بارزترین مزایای آن نقاهت سریع تر، کاهش دوران بستری شدن در بیمارستان و بازگشت سریع تر به روال عادی زندگی است. نتیجه ی به دست آمده از عمل، کارایی آن و کاهش احتمال بروز عفونت زخم های حاصله از عمل و کاهش عوارض عمل از مهم ترین ویژگی های اعمال جراحی کمتر تهاجمی هستند.

میزان تجربه ی پزشک در نتیجه ی لاپاراسکوپی بسیار موثر است و طبیعتا هر چه تجربه ی پزشک بیشتر باشد، نتیجه ی حاصله از عمل بهتر است (این عمل با کاهش حس لامسه پزشک همراه است زیرا نمی تواند به طور مستقیم بافت در حال عمل را احساس کند و ابزار و دوربینی بین دست پزشک و بافت در حال عمل وجود دارد پس در نتیجه داشتن تجربه ی پزشک امر بسیار مهمی است). با تشخیص سریع و کاهش عوارض عمل توسط جراح، نتیجه ی بهتری به دست خواهد آمد.

در صورتی که بیمار دچار فتق مکرر شود، بهترین راه درمانی او قطعا عمل جراحی لاپاراسکوپی است. همچنین این روش در درمان فتق دوطرفه نیز کاربرد دارد. عوارض احتمالی آن آسیب به مثانه، آسیب به عروق اپی گاستر و طناب اسپرماتیک است که نادر هستند. مهم ترین عارضه ی بعد از عمل می تواند عود فتق اینگوینال باشد. عمل باز درمان فتق با عوارضی از قبیل درد کشاله ران، تورم ناحیه تناسلی، بی حسی موضعی، احتباس ادرار و یبوست همراه است که عموما این عوارض در عمل جراحی لاپاراسکوپی دیده نمی شوند.

برای انجام آپاندکتومی نیز روش لاپاراسکوپی نسبت به جراحی باز با میزان عفونت زخم کمتری همراه است.

انجام لاپاراسکوپی در کولکتومی نیز با کاهش ناراحتی و عوارض بعد از عمل و کاهش مدت بستری در بیمارستان همراه است. همچنین در برخی روش های باز که با کمک لاپاراسکوپی انجام می شوند، برای بستن رگ های خونی در حین عمل از لاپاراسکوپی استفاده می شود. عود فقط در مراحل خیلی پیشرفته بیماری رخ می دهد. عوارض حین عمل شامل خونریزی مزانتریک و آسیب حالب است که با توجه به میزان تجربه جراح، احتمال بروز آن ها کاهش می یابد.

در روش های درمانی ضد ریفلاکس، لاپاراسکوپی بهترین نوع عمل جراحی است که ممکن است همراه با سوراخ شدن مری و معده، اسپلنکتومی و پنوموتوراکس است که البته احتمال بروز این موارد در این روش کمتر از روش های جراحی دیگر است. مزیت اصلی این روش در دوران بعد از عمل است. میزان عوارض زخم و دوران بهبودی در این روش کم است.

لاپاراسکوپی لگن چه مزایا و کاربردهایی دارد؟

لاپاراسکوپی لگن هم به دلیل دوران نقاهت کوتاه، از دست دادن خون کمتر و سطح کمتری از درد پس از جراحی نسبت به روش های باز ارجحیت دارد. پزشکان از تکنیک های تصویربرداری غیرتهاجمی مانند سونوگرافی، سی تی اسکن و ام آر آی برای تشخیص بیماری های لگنی استفاده می کنند و در مرحله ی بعدی از روش های کمتر تهاجمی مانند لاپاراسکوپی استفاده می کنند.

پزشک از لاپاراسکوپی لگن برای تشخیص و درمان بیماری های مرتبط با رحم، تخمدان ها، لوله های فالوپ و سایر اندام های اثرگذار بر ناحیه لگن استفاده می کند.

همچنین لاپاراسکوپی لگن در تشخیص علت درد لگن، بررسی علت ناهنجاری هایی مانند توده بافتی، کیست تخمدان یا تومور، تشخیص اندومتریوزیس (افزایش رشد سلول های لایه ی آندومتر رحم)، تشخیص بیماری التهابی لگن (PID)، بررسی لوله فالوپ از نظر انسداد یا حاملگی خارج رحم، علل ناباروری و تشخیص سرطان تخمدان و سرطان دهانه رحم

برای تهیه ی بیوپسی، از بین بردن بافت اسکار، درمان رحم آسیب دیده، درمان آسیب های وارد شده به لوله فالوپ و تخمدان ها، حذف حاملگی خارج از رحم، حذف اندام رحم، عقیم سازی لوله های فالوپ و حذف لنف نودهایی که تحت تاثیر سرطان های لگنی قرار گرفته اند نیز از روش لاپاراسکوپی استفاده می شود.

در صورتی که توسط لاپاراسکوپی نمونه ی بیوپسی تهیه شده باشد، نمونه توسط پزشک به بخش پاتولوژی فرستاده می شود تا مطالعات بیشتر تشخیصی بر روی آن انجام شود.

شایع ترین عارضه لاپاراسکوپی لگن، خونریزی و عفونت است ولی احتمال بروز این خطرات کم است. اگر بخواهیم به برخی عوارضی که احتمال بروز آن ها وجود دارد اشاره کنیم می توان به خونریزی واژینال، جریان قاعدگی شدید همراه با لخته، تب و لرز، تهوع و استفراغ ادامه دار و کوتاهی تنفس ذکر کرد.

جهت رزور آنلاین وقت به وب سایت دکتر عاملی مراجعه کنید.