پیشگیری از سنگ کلیه

پیشگیری از سنگ کلیه چگونه انجام می شود؟ سنگ کلیه بیماری شایعی در کشور ما است. کشور ایران با توجه به این که از مناطق گرم و خشک می باشد و بسیاری از مناطق کویری هستند و طول مدت تابش آفتاب در روز زیاد است، باعث شیوع و افزایش سنگ سازی در کلیه می شود.

سوال شایع بیماران این است که چگونه از سنگ سازی پیشگیری کنند؟ بر اساس نوع سنگ و شرایط هر فرد و شرایط محیطی پیشگیری از ساختن سنگ کلیه متفاوت است.

انواع سنگ کلیه و روش های درمای آن

سنگ های کلیه با توجه به شرایط بدنی هر شخص متفاوت است. این سنگ ها روش های درمانی مختلفی نیز دارند. در ادامه به چند نوع از سنگ هایی که به فراوانی در افراد مختلف ایجاد می شود اشاره کرده و روش های درمانی آن را بیان خواهیم نمود.

سنگ کلیه سیستئینی

سنگ های سیستئینی به طور ارثی و مادرزادی است که سیستئین در ادرارش ترشح می شود و کریستالیزه و در نهایت سنگ سازی می شود.

پیشگیری در این افراد با هیچ روش معمولی مثل رعایت رژیم غذایی انجام نمی گردد. سنگ های سیستئینی داروهای خاصی دارند که حتما باید توسط فوق تخصص اورولوژی تجویز و استفاده شود.

این بیماران به کرات سنگ می سازند و ممکن است تا میانسالی چندین بار جراحی سنگ کلیه انجام دهند. یک دستور تجویزی کلی را نمی توان برای تمام بیماران سنگ کلیه توصیه کرد که سنگ کلیه نسازند.

سنگ کلیه اگزالات کلسیم

اما شایعترین جنس سنگ کلیه اگزالات کلسیم است و بیشتر در افراد میانسال و جوانان دیده می شود. شاید بتوان گفت به صورت کلی برای افرادی که سنگ کلیه اگزالات کلسیمی دارند توصیه هایی را برای پیشگیری از سنگ کلیه داد.

به عنوان مثال افرادی که سنگ های کلیوی اگزالات کلسیمی دارند باید از مصرف برخی مواد غذایی پرهیز کنند که در صدر آن نمک می باشد. هر چه نمک کمتری خورده شود احتمال سنگ سازی در این افراد کمتر می شود.

از موارد پرهیزی دیگر این است که مصرف موادی که حاوی اسید اگزالیک است مثل فلفل، کاکائو و قهوه و نسکافه، توت فرنگی، ریواس ، اسفناج و چای سیاه پر رنگ باید کاهش یابد تا در بدن منجر به ساخت سنگ کلیوی اگزالات کلسیمی نشود.

موارد مهم در پیشگیری از سنگ کلیه

برای دریمان سنگ کلیه شما باید موارد زیادی را رعایت کنید و سعی نمایید تا برای بهتر شدن به صورت دقیق آن ها را استفاده کنید. از این رو پیشنهاد می کنیم در ادامه مقاله ما را همراهی کرده و با این نکات آشنا شوید.

سنگ کلیه و مصرف لبنیات

بسیاری از اوقات مهمترین سوال این است که مصرف لبنیات در بیماران سنگ کلیوی محدودیت دارد؟ پاسخ خیر است. یعنی این بیماران باید حتما لبنیات مصرف کنند.

فقط نکته مهم این است که مصرف لبنیات نباید با شکم خالی باشد. یعنی لبنیات با وعده های غذایی خورده شود. مثلا شیر و پنیر کم نمک با صبحانه، ماست و دوغ کم نمک با ناهار و شام مصرف شود.

سنگ کلیه و مصرف آب

مصرف زیاد آب در بیماران سنگ کلیه به صورت کلی توصیه می شود. اگر حجم ادرار فرد در 24 ساعت شبانه روز بیشتر از 5/2 لیتر باشد برای اکثر سنگ های کلیه در اکثر سنین سنگ سازی کلیه کم می‌شود و ممکن است اطمینان داد که با این حجم ادرار سنگ نسازند.

پس رقیق شدن ادرار و اشباع نشدن مواد محلول در ادرار مهم است. سوال دیگر این است که آیا جنس آب در سنگ سازی تاثیر دارد؟ خیر، جنس آب در سنگ سازی کلیه هیچ تاثیر ثابت شده ای ندارد.

اگر در بعضی مناطق که جنس آب خوب نیست سنگ سازی کلیه بیشتر است به دلیل آب و هوای آن منطقه است. مناطقی که آب خوبی ندارند معمولا مناطقی با آب و هوای گرم و خشک و کویری می باشند.

همینطور در این مناطق افراد از ترس این که کیفیت آب پایین است آب کم می نوشد و این کاهش مصرف آب دلیل سنگ سازی کلیه می باشد و جنس آب تاثیر گذار نیست. مقالات متعدد هنوز نتوانستند ثابت کنند که جنس آب می تواند باعث سنگ سازی کلیه شود.

سنگ کلیه و کاهش وزن

از موارد دیگر پیشگیری از سنگ سازی کلیه این است که کاهش وزن تاثیر زیادی در سنگ سازی کلیه دارد، افرادی که وزن بالا دارند مستعد سنگ سازی بیشتر هستند.

شاید دلیل آن کم تحرکی و یا ادرار اسیدی، تعریق زیاد و حجم کم ادرارآن ها باشد. پس افراد سنگ ساز باید وزنشان را کاهش دهند.

سنگ کلیه و ورزش

برای پیشگیری از سنگ سازی و پیشگیری از بزرگ شدن سنگ کلیه انجام ورزش بسیار مهم است. ورزش کردن و نوشیدن کافی مایعات منجر به این می شود که سنگ هایی هم که در داخل کلیه تولید شده با سایزهای کوچکتر خود به خود دفع شوند.

به همین جهت هسته ای برای ساختن سنگ های بزرگ و شاخ گوزنی نشوند، در نتیجه فرد نیازمند سنگ شکنی و جراحی نشود.

بنابراین ورزش در پیشگیری از سنگ سازی کلیه موثر است. مورد دیگر پیشگیری از سنگ سازی کلیه این است که افرادی که به صورت مکرر سنگ کلیه می سازند باید داروهایی را طبق تجویز فوق تخصص اورولوژی مصرف نمایند.

آزمایش ادرار برای تشخیص سنگ کلیه

برای افرادی که بیش از یک بار سنگ ساخته اند و یا سنگ های بزرگی داشتند که منجر به عمل جراحی و یا سنگ شکنی شده است آزمایش ادرار 24 ساعته گرفته می شود.

در آنالیز ادرار 24 ساعته با دقت دیده می شود که ادرار فرد چه مواد محلول و مضری دارد و بر اساس آن برای بیمار دارویی تجویز شود که این مواد را خنثی کرد و از بین برد.

مثلا در بیماری که سیترات ادرارش کم است، سیترات عامل مهاری در تولید سنگ است، داروهای خاوی سیترات تجویز می شود. اگر اگزالات بالا باشد، رژیم غذایی خاص تجویز می شود.

گاهی ممکن است لازم باشد که برای بیماری که هیپرکلسی اوری دارد یعنی دفع بالای کلسیم در ادرار دارد، بررسی غده پاراتیروئید انجام می شود. در بررسی غده پاراتیروئید اگر پرکار باشند باید غده پاراتیروئید جراحی و برداشته شود و سنگ سازی کلیوی کلسیمی در این بیماران از بین می رود.

نکته:

پس در مجموع پیشگیری از سنگ کلیه شامل موارد مختلفی است که ازیک فعالیت بدنی و رژیم غذایی شروع می شود تا داروها و حتی گاها عمل جراحی.

آشنایی با عمل جراحی سنگ کلیه

از عمل های جراحی که از سنگ سازی جلوگیری می کند رفع انسداد در مجاری کلیه می باشد. در بیماری که تنگی خروجی کلیه به نام یو پی جی او  UPJO دارند.

یعنی خروجی کلیه به حالب تنگ است، ادرار در کلیه باقی می ماند و باعث رسوب آن می شود و در نهایت فرد سنگ ساز می شود.

جنس ادرار این افراد مشکلی ندارد و این استاز کلیه که باعث باقی ماندن مقدار زیادی ادرار در کلیه می شود عاملی برای سنگ سازی کلیه می باشد.

پس در این افراد پیشگیری از سنگ سازی کلیه با جراحی انجام می شود. یعنی خروجی کلیه باید باز شود و گشاد شود تا ادرار به هوبی و به راحتی خارج شود تا از سنگ سازی فرد جلوگیری شود.

بنابراین بر اساس شرایط هر فرد، و بالین و آزمایشات و یک سری فاکتورهای محیطی بیمار علت سنگ سازی فرد مشخص می گردد و با توجه به آن درمان و کمک به بیمار توصیه خواهد شد.

آیا روش درمان برای همه یکسان است؟

سوال بیماران که برای جلوگیری از سنگ سازی کلیه چه کنیم بسیار کلی است. چرا که برای هر فرد بررسی های تخصصی توسط فوق تخصص اورولوژی باید صورت بگیرد و برای همه بیماران نمی توان یک توصیه کرد و یک نسخه تجویز کرد.

مثلا ممکن است سیتراتی که به عنوان عامل مهاری داده می شود در بیماری که سنگ فسفات کلسیم می سازد باعث قلیایی شدن ادرار و سنگ سازی در کلیه شود.

بنابراین اگر دارویی برای یک فرد تجویز شود به این معنی نیست که فرد دیگری هم آن دارو را بخورد سنگ نخواهد ساخت چه بسا با این دارو سنگ سازی او تشدید شود و هر فرد باید به طور جداگانه توسط فوق تخصصین اورولوژی بررسی تخصصی شوند و بر اساس آن درمان شوند.