تنگی مجرای ادراری چیست؟ تنگی مجرای ادراری (تنگی ادراری یا انسداد ادراری) به معنای بسته شدن یا تنگ شدن قسمتی از مسیر ادرار است که باعث مشکل در جریان طبیعی ادرار می‌شود. این مسیر شامل مجرای ادراری فوقانی (کلیه‌ها و حالب ها)، مجرای ادراری تحتانی (مثانه، میزراه) و مجرای ادراری خروجی (اورترا) است.
تنگی مجرای ادراری می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد، از جمله سنگ مثانه یا کلیه، التهاب مجراهای ادراری، تورم پروستات، تحت تأثیر قرارگیری آبسه‌ها، ضربه یا صدمه‌های جراحی، عوارض از روش‌های درمانی قبلی، تحریکات نوروژنیک و دیگر عوامل.
علائم تنگی مجرای ادراری ممکن است شامل دیسوری (سختی و درد در هنگام ادرارکردن)، ادرار متناوب یا ضعیف، نیاز مکرر به ادرارکردن، ادرار ناقص و نیاز به تلاش برای ادرارکردن باشد. این علائم و نشانه‌ها بسته به محل و شدت تنگی مجرای ادراری می‌توانند متفاوت باشند.
تشخیص تنگی مجرای ادراری براساس علائم بالینی، آزمایش ادرار، آزمایش‌های تصویربرداری مثل سیستوگرافی، سونوگرافی و سی‌تی اسکن، سیستوسکوپی (مشاهده داخل مجرا با استفاده از سیستوسکوپ) و بیوپسی (برداشت نمونه بافتی جهت تشخیص تومورها و غیره) انجام می‌شود. درمان تنگی مجرای ادراری ممکن است شامل داروها، روش‌های جراحی و روش‌های زیرساختی مثل استفاده از کاتتر ادراری باشد. برای درمان موفق تنگی مجرای ادراری، شناسایی و درمان علت اصلی بسیار مهم است. همچنین آشنایی با بیماری تنگی مجرای کودکان می تواند در صورت بروز مشکل به شما در بروز مشکل در کودکان کمک نماید.
علائم و نشانه‌های تنگی مجرای ادراری چیست؟
علائم و نشانه‌های تنگی مجرای ادراری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
دیسوری: سختی، درد یا عدم راحتی در هنگام ادرارکردن.
ادرار متناوب: ادرار به صورت تکه‌تکه یا متناوب آزاد می‌شود.
ضعف ادرار: قدرت ضعیف ادرارکردن یا ادرار به صورت قطره‌ای و ضعیف.
نیاز مکرر به ادرارکردن: نیاز بیش از حد و مکرر به ادرارکردن حتی در صورتی که حجم ادرار کم باشد.
ادرار ناقص: احساس عدم تخلیه کامل ادرار.
درد مجرای ادراری: درد در منطقه پایین شکم، ناحیه کمری، استخوان لگنی یا در مسیر مجرای ادراری.
تغییر در عادات ادراری: تغییر در شیوه عملکرد ادرارکردن، ادرار در شب بیشتر از معمول یا کاهش تعداد مرتبه‌های ادرار در طول روز.
ادرار با خون: حضور خون در ادرار، که ممکن است به صورت قطره‌ای، قرمزی یا قهوه‌ای رنگ شدن ادرار باشد.
تغییرات در رنگ و بوی ادرار: تغییر رنگ ادرار (مثل رنگ تیره یا غیرطبیعی) و تغییر در بوی ادرار.
در هر صورت، اگر شما علائمی از تنگی مجرای ادراری تجربه می‌کنید، توصیه می‌شود به پزشک معالج خود مراجعه کنید. پزشک با بررسی تاریخچه پزشکی شما، انجام آزمون‌های تشخیصی و معاینه جسمی، قادر خواهد بود تشخیص صحیح را برای علت احتمالی تنگی مجرای ادراری بگذارد و درمان مناسب را تجویز کند.
عواملی که می‌توانند تنگی مجرای ادراری را ایجاد کنند چیست؟
تنگی مجرای ادراری ممکن است به عوامل مختلفی برگردد. برخی از این عوامل عبارتند از:
سنگ مثانه یا کلیه: سنگ‌هایی که در مثانه یا کلیه تشکیل می‌شوند می‌توانند باعث تنگی مجرای ادراری شوند.
التهاب مجراهای ادراری: التهاب در مجراهای ادراری می‌تواند باعث تورم و تنگ شدن آنها شود، مانند التهاب اورتریت یا التهاب سیستیت (التهاب مثانه).
تورم پروستات: در مردان، تورم پروستات می‌تواند به موانع در مجرای ادراری منجر شود و باعث تنگی مجرای ادراری شود.
تحت تأثیر قرارگیری آبسه‌ها: آبسه‌ها مانند تومورهای مثانه، کیست‌ها یا آبسه‌های دیگر می‌توانند فشار روی مجرای ادراری ایجاد کنند و تنگی آن را به همراه داشته باشند.
ضربه یا صدمه‌های جراحی: ضربه یا صدمه به ناحیه مجرای ادراری می‌تواند منجر به تنگی مجرای ادراری شود.
عوارض از روش‌های درمانی قبلی: بعضی از روش‌های درمانی مانند جراحی قبلی یا رادیوتراپی ممکن است عوارضی را ایجاد کنند که منجر به تنگی مجرای ادراری شوند.
تحریکات نوروژنیک: برخی از اختلالات عصبی می‌توانند منجر به تنگی مجرای ادراری شوند، مانند اختلالات عصبی مرتبط با ادرار ناکارآمد.
عوامل دیگر: عوامل دیگری مانند عوارض از داروها، عوارض از عفونت‌های مجرای ادراری، عوارض عمل جراحی نیز می‌توانند تنگی مجرای ادراری را ایجاد کنند.
تشخیص دقیق و درمان تنگی مجرای ادراری بستگی به علت اصلی و شدت آن دارد. بهتر است با پزشک معالج خود در مورد علت احتمالی تنگی مجرای ادراری خود مشاوره کنید تا بتواند بررسی های لازم را انجام داده و درمان مناسب را تجویز کند.
چگونه تشخیص داده می‌شود که فرد تنگی مجرای ادراری دارد؟
تشخیص تنگی مجرای ادراری معمولاً توسط پزشک متخصص اورولوژی انجام می‌شود. برای تشخیص تنگی مجرای ادراری، پزشک از روش‌های مختلفی استفاده می‌کند که شامل موارد زیر می‌شود:
سوابق بیماری: پزشک ابتدا سوابق بیماری شما را جمع‌آوری می‌کند. او سوالاتی در مورد علائم و نشانه‌هایی که تجربه می‌کنید، میزان و فرکانس تنگی ادراری، وضعیت ادرار در شب، مصرف مایعات، داروها، و تاریخچه بیماری‌های دیگر پرسش می‌کند.
معاینه بالینی: پزشک ممکن است اندازه‌گیری فشار خون، بررسی ادرار از نظر رنگ، بو، و موارد دیگر انجام دهد. او همچنین ممکن است با استفاده از دستگاه برای بررسی ادرارکردن (ادرارسنج) فشار مجرای ادراری را اندازه‌گیری کند.
آزمایش‌های ادراری: آزمایش ادرار نمونه‌ای از ادرار شما برای بررسی شامل رنگ، بو، مقدار، عفونت ها و دیگر شاخص‌های ادرار است. این آزمایش می‌تواند نشان دهد که آیا ادرار کلیه‌ها به خوبی خارج می‌شود یا نه.
آزمایش‌های تصویری: برای تشخیص دقیق‌تر، پزشک ممکن است از آزمایش‌های تصویری استفاده کند. مانند سونوگرافی (التراسونوگرافی)، آی‌‌وی‌یو (IVU) یا تصویر برداری مثانه (CT scan) و آزمایش‌های دیگر.
سیستوسکوپی: در صورت نیاز، پزشک ممکن است از سیستوسکوپی استفاده کند. در این روش، یک دستگاه مجهز به یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر (سیستوسکوپ) از طریق مجرای ادراری وارد مثانه می‌شود تا بتواند ناحیه داخلی مثانه را بررسی کند و تنگی مجرای ادراری یا سایر مشکلات را تشخیص دهد.
تشخیص تنگی مجرای ادراری نیازمند ارزیابی تخصصی توسط پزشک است. پزشک شما می‌تواند بر اساس نتایج این آزمایش‌ها و معاینه بالینی شما تشخیص دقیق و درمان مناسب را تعیین کند.
چه روش‌های درمانی برای تنگی مجرای ادراری وجود دارد؟
برای درمان تنگی مجرای ادراری، روش‌های مختلفی در نظر گرفته می‌شود. انتخاب روش درمانی بستگی به علت و شدت تنگی مجرای ادراری، عوارض مرتبط و وضعیت عمومی بیمار دارد. برخی از روش‌های درمانی عبارتند از:
داروها: در برخی موارد، مانند التهابات مجراهای ادراری، داروها ممکن است بتوانند تنگی را کاهش دهند و علائم را بهبود بخشند. معمولاً داروهای ضد التهاب، ضدباکتری و مسکن مورد استفاده قرار می‌گیرند.
روش‌های تشریحی: در بعضی موارد، نیاز به روش‌های تشریحی مانند جراحی ممکن است باشد. این شامل روش‌هایی مانند رفع سنگ مثانه یا کلیه، جراحی پروستات، یا برطرف کردن عوارض سایر تشخیص‌ها مانند تومورها یا آبسه‌ها است.
ترمیم مجرای ادراری: در برخی موارد، با ترمیم مجرای ادراری، تنگی مجرای ادراری بهبود می‌یابد. این شامل روش‌هایی مانند روش‌های دیلاتاسیون (گشودگی)، استفاده از پروتزهای مجرای ادراری، یا جراحی روش‌های ترمیمی مجرای ادراری است.
لیزر درمانی: برخی از تنگی‌های مجرای ادراری قابل درمان با استفاده از لیزر هستند. با استفاده از لیزر، توده‌ها و موانع را در مجرای ادراری برطرف می‌کنند و تسهیل عبور ادرار را فراهم می‌کنند.
رادیوتراپی: در برخی موارد، تنگی مجرای ادراری ممکن است با استفاده از رادیوتراپی درمان شود. رادیوتراپی از اشعه با انرژی بالا استفاده می‌کند تا توده‌های سرطانی را نابود کند و تنگی را کاهش دهد.
انتخاب روش درمانی مناسب بر اساس تشخیص پزشک و وضعیت شما صورت می‌گیرد. بهتر است با پزشک خود در مورد گزینه‌های درمانی مناسب برای شرایط خاص خود صحبت کنید.
