.جراحی سنگ کلیه به روش PCNL چه مراحلی دارد و چگونه انجام می شود؟ برای اطلاع از این جراحی در ادامه مقاله همراه ما باشید.
سنگ کلیه چیست؟
سنگ کلیه به توده‌های سخت و جامدی از مواد معدنی و نمک‌ها در داخل کلیه اطلاق می‌شود. این توده‌ها ممکن است در داخل کلیه تشکیل شده و در سایر بخش‌های دستگاه ادراری نیز جابه‌جا شوند. سنگ کلیه ممکن است در اندازه‌های مختلف و شکل‌های مختلفی باشد. آنها می‌توانند به صورت کوچک و بدون علائم باقی بمانند یا علائم شدیدی مانند درد و ناراحتی را به همراه داشته باشند.
اصلی‌ترین عامل تشکیل سنگ کلیه، تجمع مواد معدنی و نمک در داخل کلیه است. نوع سنگ کلیه و ترکیب موادی که آن را تشکیل می‌دهند، می‌تواند متناسب با نوع مواد معدنی موجود در کلیه و فراوانی آب مصرفی فرد متفاوت باشد.
سنگ کلیه ممکن است منجر به علائمی مانند درد شدید در ناحیه کمر و شکم، تغییرات در ادرار مانند رنگ تیره، خونریزی یا تغییر بوی ادرار، تب، احساس تهوع و استفراغ، بی‌خوابی و افت اشتها شود.
در صورت تجربه هر یک از این علائم یا شبهه به وجود سنگ کلیه، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا با انجام آزمون‌های تشخیصی مثل سونوگرافی، اکوگرافی،آزمایش ادرار، تشخیص و درمان صحیح را برای شما تعیین کند.
علل سنگ کلیه چیست؟
علل سنگ کلیه می‌توانند متنوع باشند و ممکن است به عوامل مختلفی برگردند. در ادامه برخی از علل سنگ کلیه را ذکر می‌کنیم:
فاکتورهای تشکیل سنگ: عواملی که به تشکیل سنگ کلیه منجر می‌شوند، عبارتند از نمک‌های موجود در ادرار (مانند کلسیم، اکسالات، فسفات)، اوریک اسید (موجود در مواد غذایی مانند گوشت قرمز )، سیستین (یک اسید آمینه) و آمونیوم منیزیم فسفات.
کم آبی: کمبود مصرف آب و کاهش حجم ادرار می‌تواند بر تشکیل سنگ کلیه تأثیر بگذارد. آب کافی می‌تواند تخلیه نمک‌ها و مواد معدنی موجود در ادرار را تنظیم کند و جلوی تشکیل سنگ کلیه را بگیرد.
عوامل ژنتیکی: برخی از افراد ممکن است بر اساس عوامل ژنتیکی دچار سنگ کلیه شوند. اگر سابقه خانوادگی از سنگ کلیه در خانواده وجود داشته باشد، خطر ابتلا به سنگ کلیه افزایش می‌یابد.
عوامل محیطی و رژیم غذایی: مصرف مواد غذایی با مقدار زیادی نمک، پورین (یافت شده در مواد غذایی مثل گوشت قرمز، گوشت مرغ، ماهی و مواد غذایی فرآوری شده) و اسید اکسالیک (یافت شده در برخی از میوه‌ها و سبزیجات) می‌تواند خطر ابتلا به سنگ کلیه را افزایش دهد.
بیماری‌ها و اختلالات مرتبط: برخی بیماری‌ها و اختلالات مرتبط می‌توانند عواملی در تشکیل سنگ کلیه باشند. مانند اختلالات متابولیکی (مانند هایپرکلسمی، هایپرکلسیوری، هایپراورسیمی)، عوامل التهابی (مانند التهاب کلیه و عفونت‌های مجاری ادراری) و برخی بیماری‌های مزمن (مانند نارسایی کلیه).
توجه داشته باشید که هر فرد ممکن است به دلایل متفاوتی سنگ کلیه داشته باشد و عوامل بالا فقط بخشی از آنها را پوشش می‌دهند. در صورت تشخیص یا شک در وجود سنگ کلیه، بهتر است با پزشک خود مشاوره کنید تا تشخیص دقیق و درمان مناسب را برای شما تعیین کند.
چه علائمی با سنگ کلیه همراه است؟
سنگ کلیه ممکن است به همراه علائم و نشانه‌های مختلفی همراه باشد. در برخی از موارد، سنگ کلیه به صورت بی‌علامت باقی می‌ماند و بدون ایجاد هیچگونه علائم تشخیص داده می‌شود. اما در مواردی که سنگ بزرگتر است یا در مسیر ادرار قرار دارد، علائم زیر ممکن است رخ دهد:
درد: درد یکی از علائم شایع سنگ کلیه است. این درد معمولاً در ناحیه پشتی بدن (لگن) یا در طول مسیر ادرار (شکم) احساس می‌شود. درد ممکن است ناگهانی و حاد باشد و به صورت ضربه‌ای باشد و احتمالاً به سمت زیر شکم، آلت تناسلی، کمر یا ناحیه کشاله ران تابیده شود.
تغییرات در ادرار: افراد ممکن است تغییراتی در الگوی ادرار خود مشاهده کنند. این تغییرات ممکن است شامل ادرار خونی یا رنگ خاکستری یا قهوه‌ای، ادرار با بوی نامطبوع باشد.
تحریکات ادراری: افراد ممکن است تحریک بیشتری به دفع ادرار احساس کنند، به طور مداوم مجبور به دفع ادرار شوند و احساس عدم تخلیه کامل ادرار داشته باشند.
علائم همراه: برخی افراد ممکن است علائم دیگری نیز داشته باشند از جمله تهوع، استفراغ، تب، لرز، خستگی، سردرد، تورم ناحیه پشتی بدن و کاهش اشتها.
به هر حال، این علائم ممکن است برای بیماران متفاوت باشند و نباید خودتان تشخیص دهید و تصمیم گیری کنید. در صورت تجربه هر یک از این علائم، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا ارزیابی کامل و تشخیص دقیق صورت گیرد و درمان مناسب ارائه شود.
چگونه سنگ کلیه تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص سنگ کلیه معمولاً توسط پزشک انجام می‌شود. برای تشخیص سنگ کلیه، روش‌ها و آزمون‌های مختلفی استفاده می‌شود. در ادامه برخی از روش‌های تشخیص سنگ کلیه را ذکر می‌کنم:
سوابق پزشکی و معاینه فیزیکی: پزشک شروع می‌کند با گرفتن سوابق پزشکی شما و بررسی علائم و نشانه‌های شما. سپس یک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد که شامل بررسی ناحیه پشتی بدن (لگن) و شکم است.
آزمایش ادرار: انجام آزمایش ادرار می‌تواند به تشخیص سنگ کلیه کمک کند. این آزمایش شامل بررسی عناصر شیمیایی، خون، باکتری‌های موجود در ادرار می باشد.
سونوگرافی: سونوگرافی کلیه، یک روش تصویربرداری است که با استفاده از امواج صوتی، تصویری از کلیه‌ها و سنگ‌ها ایجاد می‌کند. این روش بسیار معمول برای تشخیص سنگ‌های کوچک در کلیه‌ها است.
تصویربرداری (MRI)و (CT scan) این روش‌ها معمولاً برای تشخیص دقیق‌تر و مشخص‌تر سنگ کلیه استفاده می‌شوند. آنها تصاویر مفصل‌تری از ساختار داخلی کلیه‌ها و سنگ‌ها را فراهم می‌کنند.
(Urography) پرتونگاری مجاری ادراری :این روش با تزریق یک ماده حاجب رادیوگرافیک به ورید و سپس تهیه تصاویر اشعه ایکس از کلیه‌ها و مسیر ادرار، سنگ کلیه را تشخیص می‌دهد.
بهتر است با پزشک خود در مورد روش‌های تشخیص سنگ کلیه صحبت کنید. او می‌تواند بر اساس نیاز شما و شرایط خاصتان روشی را برای تشخیص دقیق سنگ کلیه تعیین کند.
چگونه می‌توان پیشگیری از سنگ کلیه کرد؟
پیشگیری از سنگ کلیه می‌تواند با رعایت چندین روش و تغییر در سبک زندگی انجام شود. در ادامه، تعدادی از راه‌های پیشگیری از سنگ کلیه ذکر شده است :
مصرف آب بیشتر: مصرف مقدار کافی آب (حداقل 8-10 لیوان در روز) می‌تواند به حفظ رطوبت و رقیق شدن ادرار کمک کند، که از تشکیل سنگ کلیه جلوگیری می‌کند. همچنین، مصرف آب بیشتر باعث شستشوی مسیر ادراری و از بین بردن ذرات ریز سنگ‌ها می‌شود.
رژیم غذایی سالم: رژیم غذایی غنی از مواد مغذی، میوه‌ها، سبزیجات و فیبرهای غذایی می‌تواند به کاهش خطر تشکیل سنگ کلیه کمک کند. همچنین، مصرف مقدار مناسب کلسیم، از مواد غذایی غنی پروتئین‌های حیوانی و محدود کردن مصرف نمک و غذاهای غنی سدیم می‌تواند مفید باشد.
کنترل فشار خون: افرادی که فشار خون بالا دارند، در معرض خطر بیشتری برای سنگ کلیه قرار دارند. بنابراین، کنترل فشار خون و در صورت نیاز استفاده از داروهای تجویز شده توسط پزشک می‌تواند مفید باشد.
فعالیت بدنی: حفظ فعالیت بدنی منظم و ورزش مناسب می‌تواند به حفظ وزن سالم و کاهش خطر اضافه وزن و چاقی که عوامل خطرساز سنگ کلیه هستند، کمک کند.
مدیریت استرس: استرس ممکن است باعث افزایش سطح استروژن در بدن شود و احتمال تشکیل سنگ کلیه را افزایش دهد. بنابراین، مدیریت استرس و استفاده از روش‌های آرامش بخش مانند مدیتیشن و تمرینات تنفسی می‌تواند مفید باشد.
مهم است که با پزشک خود درباره پیشگیری از سنگ کلیه صحبت کنید و راهنمایی‌های خاص و مناسب برای شرایط شما دریافت کنید.
جراحی سنگ کلیه به روش PCNL چه مراحلی دارد؟
جراحی سنگ کلیه به روش PCNL (Percutaneous Nephrolithotomy) یک روش جراحی است که برای برداشتن سنگ‌های بزرگ و یا چند سنگ در کلیه استفاده می‌شود. در این روش، یک سوزن نازک از طریق پوست و با استفاده از راهنمایی تصویری (مانند سونوگرافی یا رادیوگرافی) به کلیه وارد می‌شود. سپس یک لوله نازک و اره‌ای به داخل کلیه قرار داده می‌شود تا به سنگ‌ها دسترسی داشته باشد. سنگ‌ها با استفاده از ابزارهای خاص از کلیه برداشته می‌شوند.
این روش جراحی غیر باز است، به این معنی که برش بزرگی در بدن ایجاد نمی‌شود. به جای آن، از سوراخ کوچکی که در پوست وارد شده است، اقدام به برداشت سنگ‌ها می‌شود. عموماً این جراحی تحت بیهوشی کامل یا بیهوشی موضعی انجام می‌شود و نیاز به بستری شدن بیمار در بیمارستان برای مدت زمان کوتاهی دارد.
روش PCNL معمولاً برای سنگ‌های بزرگتر از 2 سانتیمتر، سنگ‌های متعدد، سنگ‌های کاملاً داخل کلیه یا سنگ‌هایی که با روش‌های دیگر به راحتی قابل درمان نیستند، استفاده می‌شود. پس از جراحی، ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان برای چند روز باشد و پس از آن فرآیند بازیابی و بهبودی آغاز می‌شود.
همانطور که همیشه پیشنهاد می‌شود، بهتر است با پزشک خود در مورد جزئیات بیشتر درباره جراحی PCNL و مزایا و معایب آن صحبت کنید. او می‌تواند به شما راهنمایی کند و توضیحات کاملتری درباره این روش جراحی ارائه دهد.
آیا جراحی سنگ کلیه به روش PCNL دردناک است؟
بله، جراحی سنگ کلیه به روش PCNL (Percutaneous Nephrolithotomy) معمولاً به همراه درد و ناراحتی موقتی است. در طول جراحی، بیمار معمولاً تحت بیهوشی عمومی یا بیهوشی موضعی قرار می‌گیرد و به همین دلیل در طول عمل درد احساس نمی‌کند. اما بعد از جراحی و در طول فرآیند بهبودی، ممکن است درد و ناراحتی در منطقه عمل احساس شود. این درد معمولاً با مصرف مسکن‌ها کنترل می‌شود و با گذشت زمان بهبود می‌یابد. همچنین، همواره بهتر است با پزشک خود در مورد مدیریت درد و ناراحتی پس از جراحی مشورت کنید.
چه مدت زمانی پس از جراحی سنگ کلیه به روش PCNL باید در بیمارستان بمانم؟
مدت زمانی که شما باید پس از جراحی سنگ کلیه به روش PCNL در بیمارستان بمانید، به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:
اندازه و موقعیت سنگ: سنگ‌های بزرگتر و موقعیت آنها در کلیه می‌تواند نیاز به بیشتر مدت زمان بستری در بیمارستان داشته باشد.
عوارض و مشکلات پس از جراحی: ممکن است عوارض مانند خونریزی، عفونت، نارسایی کلیه، وجود سنگ‌های متعدد یا سنگ‌هایی که باید با روش جراحی تکراری برداشت شوند، نیاز به مدت زمان بیشتری برای درمان و بازیابی داشته باشند.
عموماً پس از جراحی سنگ کلیه به روش PCNL ، بیماران برای چند روز در بیمارستان بستری می‌شوند. مدت زمان دقیق بستری و بازیابی پس از جراحی بسته به وضعیت شما و توصیه‌های پزشک معالج مشخص می‌شود. پزشک شما قادر است به شما راهنمایی کاملتری درباره مدت زمان بستری و فرآیند بازیابی بدهد.
آیا پس از جراحی نیاز به مراقبت ویژه‌ای دارم؟
بله، پس از جراحی سنگ کلیه به روش PCNL ، مراقبت ویژه‌ای می‌تواند لازم باشد. چند مورد از مراقبت‌های معمول پس از جراحی عبارتند از:
مراقبت از ناحیه عمل و زخم: پس از جراحی، منطقه عمل به تماس با آب و صابون روزانه نیاز دارد. نیاز به تغییر بانداژ و پوشش محافظ بر روی زخم نیز ممکن است وجود داشته باشد.
مصرف داروها: پزشک معالج شما ممکن است. داروهای ضد التهاب، ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAID) و داروهای ضد درد به شما تجویز کند. برای بهبود درد و کاهش التهاب پس از جراحی، مصرف منظم داروها به توصیه پزشک معالج الزامی است.
مراقبت از نوار نفروستومی: در بعضی از موارد، پس از جراحی سنگ کلیه به روش PCNL، نوار نفروستومی (لوله ای که از کلیه به پوست خارج می‌شود) قرار می‌گیرد. شما باید نگاه خوبی به نوار نفروستومی داشته باشید و در صورت وجود هرگونه علائم عفونت، خونریزی یا مشکل دیگر، به پزشک خود اطلاع دهید.
مصرف مایعات به میزان کافی: در طول بازیابی پس از جراحی، مصرف مایعات به میزان کافی مهم است. این کمک می‌کند که بدن شما از ناحیه عمل بهبود یابد و احتمال تشکیل سنگ کلیه جدید کاهش یابد.
همچنین، پزشک شما ممکن است نکات دیگری مانند توصیه‌هایی در مورد فعالیت‌های فیزیکی، تغذیه مناسب و مراقبت از کلیه‌های خود را نیز برای شما توضیح دهد. توصیه‌ها و مراقبت‌های خاص شما ممکن است با توجه به شرایط شما متفاوت باشد، بنابراین مهم است که با پزشک خود مشورت کنید و دستورالعمل‌های او را دنبال کنید.
آیا جراحی به روش PCNL باعث اثری بر عملکرد کلیه می‌شود؟
جراحی سنگ کلیه به روش PCNL (Percutaneous Nephrolithotomy) معمولاً بر عملکرد کلیه تأثیر مستقیمی ندارد. هدف اصلی این جراحی برداشتن سنگ‌ها از کلیه است و بهبود عملکرد کلیه را در پی دارد. در صورت موفقیت آمیز بودن جراحی، عملکرد کلیه بهبود می‌یابد. توانایی آن در تصفیه خون و تولید ادرار به حالت طبیعی بازمی‌گردد.
با این حال، همانند هر جراحی دیگر، جراحی سنگ کلیه نیز ممکن است. عوارض و علائم جانبی کوتاه مدت داشته باشد. این شامل درد، خونریزی، عفونت، تورم و احتمالاً کاهش کوتاه مدت در عملکرد کلیه است. اما اکثر موارد این عوارض به طور موقتی هستند و در طول زمان بهبود می‌یابند.
پس از جراحی، پزشک شما می‌تواند. با استفاده از آزمایش‌های خون، سونوگرافی و سایر تست‌ها، عملکرد کلیه شما را بررسی کند. در صورت لزوم برنامه درمانی مناسب را تعیین کند.
