لاپاراسکوپی کلیه از سال ۱۹۹۰ با پیشرفت ابزار و تجهیزات پزشکی تکامل یافته است و در حال حاضر یکی از روش های جایگزین مناسب برای جراحی های پیچیده اورولوژی محسوب می شود. نفرکتومی لاپاراسکوپی نوعی عمل جراحی ایمن و موثر برای برداشتن یک کلیه یا بخشی از یک کلیه است. این عمل جراحی برای درمان برخی بیماری ها و شرایطی که مانع عملکرد صحیح کلیه می شوند مانند سرطان کلیه استفاده می شود. قبل از انجام نفرکتومی لاپاراسکوپی، تعدادی آزمایش از بیمار گرفته می شود که در صورت تایید توسط پزشک، بیمار تحت عمل جراحی قرار می گیرد. احتمال دارد برخی عوارض بعد از عمل جراحی به وجود بیاید که در این مقاله به طور کامل بررسی شده است. سپس در ادامه نفرکتومی partial بررسی خواهد شد و با نفرکتومی radical مقایسه می شود.
در این مقاله سوالات زیر را پاسخ خواهیم داد:
- نفرکتومی لاپاراسکوپی کلیه چیست؟
- کاربرد نفرکتومی لاپاراسکوپی کلیه در سرطان چیست؟
- آمادگی های لازم برای انجام لاپاراسکوپی کلیه چیست؟
- مراحل مختلف انجام لاپاراسکوپی کلیه چگونه است؟
- فواید انجام لاپاراسکوپی چیست؟
- عوارض احتمالی لاپاراسکوپی کلیه چیست؟
- نفرکتومی partial چیست و چگونه انجام می شود؟
- تفاوت نفرکتومی partial و نفرکتومی radical در چیست؟
- روش های مختلف انجام لاپاراسکوپی partial چیست؟
نفرکتومی لاپاراسکوپی کلیه چیست؟
نفرکتومی لاپاراسکوپی عمل جراحی برداشتن یک کلیه یا بخشی از آن از طریق یک سری برش های کوچک با ابزار خاصی به نام لاپاراسکوپ است. این عمل جراحی برای افراد دچار سرطان کلیه و بقیه بیماری ها و شرایطی است که باعث می شوند کلیه ی فرد به درستی عمل نکند (شرایطی مانند عفونت کلیه، وارد شدن آسیبی به کلیه به علت تروما، ناهنجاری های مادرزادی کلیه، تومورهای غیرسرطانی، پیلونفریت مزمن، نفروپاتی انسدادی، سل کلیوی، فشارخون رنوواسکولار، بیماری کیستیک کلیوی اکتسابی در بیماران دیالیزی، نفرواسکلروز، بیماری کلیه پلی کیستیک و فشارخون بالا پس از پیوند کلیه)
کاربرد نفرکتومی لاپاراسکوپی کلیه در سرطان چیست؟
یکی از رایج ترین درمان های سرطان کلیه نفرکتومی است. نفرکتومی لاپاراسکوپی برای درمان سرطان کلیه در stage های ۱ تا ۳ توسط جراحان مورد استفاده قرار می گیرد. در نفرکتومی partial، تنها بخشی از کلیه برداشته می شود و در درمان توده هایی تا اندازه ی کمتر از ۷ و نیم سانتی متر کاربرد دارد.
همچنین برای درمان stage چهارم سرطان کلیه می توان از نفرکتومی لاپاراسکوپی cytoreductive استفاده کرد که در آن جراح کلیه ی بیمار را برمی دارد تا گسترش و متاستاز سرطان با سرعت کمتری رخ بدهد که این موضوع با کاهش علائم بیمار همراه است.
آمادگی های لازم برای انجام لاپاراسکوپی کلیه چیست؟
قبل از انجام لاپاراسکوپی کلیه از بیمار یک سری تست هایی مانند آزمایش خون، عکس قفسه سینه و نوار قلب برای ارزیابی بیشتر و دقیق تر گرفته می شود.
در صورتی که بیمار سیگار بکشد، پزشک توصیه می کند که چند هفته قبل از عمل از سیگار کشیدن خودداری کند تا ریسک عفونت قفسه سینه بعد از عمل کاهش یابد.
مراحل مختلف انجام لاپاراسکوپی کلیه چگونه است؟
حدود یک هفته قبل از انجام عمل، پزشک شرایط تناسب اندام بیمار و سطح سلامت او و همچنین ارزیابی های اولیه را بررسی می کند و به بیمار این فرصت را می دهد تا هر سوالی درباره عمل و مراقبت هایش دارد از او بپرسد.
در صورتی که بیمار خیلی نگران عمل باشد و استرس زیادی داشته باشد، پزشک یک آرام بخش وریدی قبل از انجام عمل تجویز می کند.
حین عمل فرد به علت استفاده از مواد بیهوشی، به حالت خواب رفته است و متوجه عمل نخواهد شد.
در مرحله ی اول پس از بیهوش شدن بیمار، بدن او را تغییر پوزیشن می دهند تا کلیه ها راحت تر در دسترس پزشک قرار بگیرند.
مرحله ی دوم یک کاتتر داخل مثانه ی بیمار قرار می گیرد تا میزان ادرار او را در حین عمل و بعد از آن اندازه بگیرد.
در مرحله ی سوم، جراح یک برش کوچک در اطراف ناف بیمار ایجاد می کند. سپس یک لوله ی پلاستیکی به نام پورت را وارد شکم او می کند و از این طریق گاز کربن دی اکسید را وارد شکم او می کند تا کلیه ها بهتر دیده شوند. حال یک لوله نازک و بلند که در سر آن یک دوربین وجود دارد را وارد شکم بیمار می کند تا درون آن را مشاهده کند. معمولا به ۲ یا ۳ برش دیگر بر روی شکم برای لوله پورت نیاز است.
در مرحله ی چهارم پزشک ابزارهایش را از طریق لوله پورت وارد شکم بیمار می کند تا به وسیله ی آن ها کلیه ی بیمار را جدا کند.
مرحله ی پنجم یکی از سوراخ هایی که بر روی شکم ایجاد کرده است را در حد ۵ تا ۷ سانتی متر برش می دهد تا کلیه را از بدن خارج کند.
در مرحله ی آخر زخم را بخیه می زند و آن را پانسمان می کند.
به طور معمول بیمار شب اول در بیمارستان بستری می ماند اما گاهی اوقات نیاز است که بیمار تا ۳ شب در بیمارستان بستری بماند. همچنین امکان دارد که تا چند روز اول بیمار نتواند مثل سابق غذا بخورد و چیزی بنوشد.
هر موقع که بیمار احساس کند می تواند کارهای روزانه اش را به تنهایی انجام دهد، مشکلی ندارد که به آن ها بپردازد ولی فقط باید کارهای سبک را انجام دهد. تقریبا ۴ تا ۶ هفته زمان می برد که بیمار به طور کامل احساس بهبودی کند. هزینه ی انجام لاپاراسکوپی کلیه بسته به بیمارستانی که فرد در آن جا تحت عمل جراحی قرار بگیرد، متفاوت است.
فواید انجام لاپاراسکوپی چیست؟
انجام لاپاراسکوپی با برتری هایی از جمله کاهش میزان از دست دادن خون (کمتر از ۱۰۰ سی سی) و نیاز به انتقال خون، کاهش تایم بستری بعد از عمل در بیمارستان و کاهش میزان عوارض جانبی بعد از عمل همراه است.
همچنین لاپاراسکوپی در مواردی مانند مدت زمان عمل، عوارض پیش آمده به علت سرطان و میزان عوارض جدی حاصل از عمل با نتایج بدی همراه نیست.
عوارض احتمالی لاپاراسکوپی کلیه چیست؟
برخی عوارض جانبی در ۲ تا ۵۰ درصد افرادی که تحت عمل قرار گرفته اند دیده می شوند که عبارتند از: درد شانه به علت تحریک دیافراگم (جراح مقداری گاز کربن دی اکسید را وارد بدن بیمار می کند تا کلیه های او بهتر دیده شوند و بتواند راحت تر این عمل جراحی را انجام دهد)، خونریزی که نیاز به درمان دارد، عفونت، فتق (برش های لازم برای انجام عمل باید به طور کامل بسته شوند تا احتمال ایجاد فتق کاهش یابد) و آسیب به اندام های مجاور (اندام هایی مانند روده، ساختارهای عروقی، اعصاب، ماهیچه ها، طحال، کبد، پانکراس و کیسه صفرا ممکن است تحت تاثیر قرار بگیرند. همچنین اگر آسیبی به ریه ی فرد وارد شود، ممکن است به یک لوله ی کوچک برای تخلیه ی هوا، خون و مایعات اطراف ریه نیاز باشد).
عوارضی که در کمتر از ۲ درصد بیمارانی که تحت لاپاراسکوپی کلیه قرار گرفته اند، دیده می شود عبارتند از: خونریزی که نیاز به انتقال خون و ادامه عمل به صورت جراحی باز دارد، آسیب ریوی، مشکلات قلبی عروقی، واکنش بدن نسبت به مواد بیهوش کننده که فرد را نیازمند انتقال خون کند و ابتلا به عفونت های بیمارستانی (اگرچه قبل از انجام عمل جراحی، به فرد آنتی بیوتیک های داخل وریدی وسیع الطیف تزریق می شود اما همچنان احتمال عفونت های دستگاه ادراری و عفونت در محل برش های پوستی وجود دارد، هر چند که نادر است)
ریسک مرگ در عمل جراحی لاپاراسکوپی کلیه بسیار کم و در حدود کمتر از ۱ درصد است.
البته که تجربه ی برخی عوارض تا چند روز بعد از عمل لاپاراسکوپی طبیعی است مانند احساس درد در محل برش های جراحی (که غالبا با استفاده از داروهای مسکن، آرام می شود)، حالت تهوع (این مورد بعد از همه ی اعمال جراحی طبیعی است خصوصا عمل هایی که با بیهوشی عمومی همراه هستند)، سوند ادراری (در هنگام عمل جراحی تا روز بعد از عمل از سوند برای بیمار استفاده می شود.
هنگامی که بتواند به راحتی راه برود، این سوند برداشته می شود. در زمان استفاده از سوند ادراری ممکن است ادرار بیمار خونی بشود)، رژیم غذایی (بعد از عمل جراحی بیمار ممکن است تا یک هفته بی اشتها باشد. در طی این مدت حرکات روده او به علت انجام جراحی و تاثیر داروهای بیهوشی کند می شود. به آرامی رژیم غذایی او از مایعات به جامدات تغییر می یابد)، خستگی (کاملا شایع است و چند هفته بعد از عمل بهبود می یابد)، تشکیل لخته (بیمار می تواند با راه رفتن آهسته در روز های بعد عمل از تشکیل لخته خون جلوگیری کند) و یبوست و نفخ
لاپاراسکوپی باز روشی جایگزین برای لاپاراسکوپی نفرکتومی است. این روش تهاجمی تر است و کلیه به وسیله ی یک برش بزرگ از بدن خارج می شود.
نفرکتومی partial چیست و چگونه انجام می شود؟
نفرکتومی partial نوعی روش جراحی است که در آن قسمتی از کلیه برداشته می شود اما آسیبی به قسمت سالم کلیه وارد نمی شود. به این عمل جراحی، nephron sparing surgery هم گفته می شود.
این تکنیک یکی از روش هایی است که پزشکان آن را برای درمان تومورهای کوچک و متوسط کلیه، کارسینوم سلول های کلیوی و سایر شرایطی که بر عملکرد کلیه اثر می گذارند ترجیح می دهند. این روش بیشترین شانس درمان را همراه با حداقل آسیب به کلیه دارد. نفرکتومی partial در از بین بردن سرطان و کاهش خطر بازگشت دوباره آن نقش دارد.
کلیه ها، اندام هایی حیاتی در بدن هر فرد هستند. نقش اصلی کلیه ها فیلتر کردن مواد زائد و تولید ادرار در بدن فرد است. این نوع نفرکتومی سعی می کند تا آسیبی به قسمت سالم کلیه ها وارد نشود تا احتمال نارسایی کلیه و نیاز به دیالیز را تا حد امکان کاهش دهد.
تفاوت نفرکتومی partial و نفرکتومی radical در چیست؟
در نفرکتومی partial فقط بخش آسیب دیده کلیه برداشته می شود اما در نفرکتومی radical، کل کلیه ی آسیب دیده به همراه بافت های اطرافش مانند گره های لنفاوی برداشته می شود. پزشکان این روش را برای تومورهای با سایز بزرگ و یا سرطانی که متاستاز زیادی داده است، استفاده می کنند.
پزشکان معمولا نفرکتومی partial را برای تومورهایی با اندازه حدودی ۴ سانتی متر استفاده می کنند. البته گاهی اوقات برای تومورهایی با ابعاد نزدیک ۷ سانتی متر هم استفاده می شود.
هر یک از روش ها کاربرد خاص خود را دارد اما مزیت اصلی نفرکتومی partial در حفظ عملکرد کلیه است. با در نظر گرفتن تمام این شرایط، انتخاب بین این دو روش با توجه به اندازه، محل، stage تومور و میزان سلامت کلی بیمار انجام می شود.
روش های مختلف انجام نفرکتومی partialچیست؟
دو روش اصلی برای انجام نفرکتومی partial، روش جراحی باز و رباتیک است.
نفرکتومی partial باز، نوعی جراحی سنتی محسوب می شود که برای دسترسی به کلیه نیاز به برشی بزرگ بر روی شکم است. این روش به جراح این امکان را می دهد که تا به طور مستقیم بافت کلیه را مشاهده کند و تغییرات لازم را در آن ایجاد کند.
این روش علی رغم موثر بودن، با شرایطی مانند اقامت طولانی تر در بیمارستان، درد بیشتر بعد از عمل و خطر خونریزی بیشتر همراه است.
در مقابل، جراحی نفرکتومی partial رباتیک، نوعی جراحی لاپاراسکوپی محسوب می شود. میزان تهاجم در این روش نسبت به روش قبلی کمتر است زیرا عمل توسط بازوهای رباتیک و چند برش کوچک بر روی شکم انجام می شود. این برش های کوچک باعث می شوند که زیبایی فرد حفظ شود همچنین دقت جراح را افزایش می دهد و همین مورد سبب می شود که بافت سالم کلیه تا حد امکان حفظ شود.
نفرکتومی partial رباتیک با مواردی مانند اقامت کوتاه تر در بیمارستان، کاهش خون از دست رفته، درد کمتر، کاهش دوران نقاهت و کاهش میزان عوارض جانبی همراه است.
جهت اطلاعات بیشتر با دکتر مجتبی عاملی در تماس باشید.
