HSV یا تبخال تناسلی یکی از بیماری های منتقله جنسی است که عامل اصلی ایجاد آن در اکثر مواقع HSV2 و در برخی مواقع HSV1 است. در این بیماری تبخال هایی در ناحیه تناسلی، مقعد و ران ها دیده می شود. اصلی ترین راه انتقال این بیماری داشتن رابطه جنسی در هنگام داشتن علائم خارجی با فرد مبتلا است. برای تشخیص آن از روش های گوناگونی استفاده می شود که هر کدام دقت خاص خود را دارد. این ویروس پس از ورود به بدن، تا آخر عمر باقی می ماند و استفاده از درمان های گوناگون به منظور کاهش علائم خارجی و درد ناشی از آن می باشد. برخی از افراد مبتلا ممکن است تا آخر عمر هیچ علامتی نشان دهند.
در این مقاله به بررسی موارد زیر خواهیم پرداخت:
- تبخال تناسلی چیست؟
- علائم و نحوه ابتلا به هرپس تناسلی
- تشخیص هرپس تناسلی
- درمان هرپس تناسلی
- نحوه ی پیشگیری از آن
تبخال تناسلی چیست؟
هرپس تناسلی یکی از شایع ترین بیماری های منتقله جنسی (STD) است که عامل ایجاد آن هرپس سیمپلکس ویروس یا همان HSV می باشد. ویروس HSV به دو شکل HSV1 و HSV2 دیده می شود. عامل اصلی تبخال (که در بیشتر مردم خارج دهان و اطراف لب ها ایجاد می شود اما ممکن است در تعداد کمی از افراد تبخال در قسمت سقف دهان و زبان ایجاد شود)، HSV1 است که شایع تر است و در اکثر افراد دیده می شود و عامل اصلی هرپس تناسلی یا تبخال تناسلی، HSV2 می باشد که در آن علائمی در ناحیه دستگاه تناسلی و مقعد و ران ها دیده می شود که در ادامه توضیح داده خواهد شد. ممکن است عامل برخی از تبخال های تناسلی هم HSV1 باشد.
در صورتی که ویروس وارد بدن شود، تا آخر عمر در بدن باقی می ماند.
اکثر افرادی که مبتلا به هرپس تناسلی هستند، از ابتلای خود خبر ندارند زیرا یا علائم کمی دارند یا هم بدون علامت هستند. به احتمال خیلی کم، این بیماری مشکل جدی برای سلامت فرد ایجاد می کند و بیشتر از این که سلامت جسمی را به خطر اندازد، تاثیر بدی بر سلامت روحی و روانی افراد می گذارد و باعث احساس عصبانیت و ناراحتی و همچنین کاهش اعتماد به نفس می شود. طبق آخرین آمار حدود ۷۰ درصد مردم جهان ویروس HSV1 و حدود ۱۵ درصد مردم جهان HSV2 را در بدن خود دارند.
در ابتدا فرد یک تا چند عدد تاول در ناحیه تناسلی و مقعد می زند، سپس تاول ها می تر‌کند و زخم ایجاد می شود. اولین باری که فرد دارای علائم خارجی می شود معمولا طولانی تر و شدیدتر است و در ادامه دفعات بعدی شدت کمتری خواهند داشت و فرد دوباره دیرتر علائم را نشان می دهد و درد کمتری دارد. علائم به صورت رفت و برگشتی در افراد ظاهر می شوند و با انجام درمان های گوناگون احتمال ظاهر شدن آن کمتر می شود اما در هر صورت ویروس در بدن او وجود دارد.
علائم آن عبارتند از: احساس خارش و سوزش در ناحیه تناسلی، سوزش ادرار (که ممکن است ۲ تا ۴ هفته طول بکشد)، درد در هنگام ادرار کردن و نیاز به ادرار کردن سریع، تاول های آبدار در ناحیه تناسلی که این علائم ممکن است تا چند هفته ادامه داشته باشند.
فرد ابتدا در دستگاهتناسلی خود احساس خارش و سوزش می کند سپس علائم خارجی آن که همان ایجاد تبخال است ظاهر می شود و پس از چند روز از بین می رود. نمی توان به طور دقیق گفت که در فرد بیمار چند تبخال تناسلی ظاهر می شود (به عوامل مختلفی بستگی دارد) اما می توان گفت شدت بیماری بعد از سال اول کمتر می شود.
علائم و نحوه ابتلا به هرپس تناسلی
ویروس هرپس تناسلی از طریق برقراری رابطه جنسی با فرد مبتلا، به فرد سالم انتقال پیدا می کند (حتی اگر فرد مبتلا هیچ علامتی نداشته باشد). مدت زمان زنده ماندن ویروس بر روی سطوح در حد چند ساعت یا حداکثر چند روز است اما توسط شوینده ها خیلی سریع از بین می رود پس امکان آلوده شدن افراد به هرپس تناسلی از طریق سطوح وجود ندارد.
ویروس از طریق پوست و مایعات بدن فرد مبتلا وارد بدن فرد سالم می شود اما راه اصلی عبور و مرور آن در داخل بدن، از طریق اعصاب است که ممکن است به شکل غیرفعال تا مدت ها در اعصاب باقی بماند و فرد هیچ گونه علامتی بروز نکند. گاهی اوقات ممکن است ویروس فعال شود و باعث ایجاد تظاهرات پوستی به شکل تبخال تناسلی شود.
این ویروس حتی با رابطه جنسی محافظت شده هم ممکن است به فرد سالم انتقال پیدا کند.
ممکن است فرد چند روز تا ۲ هفته بعد از آلوده شدن به ویروس، یک سری علائم اولیه را نشان بدهد یا هم ممکن است چند ماه تا چند سال بعد، علائم را نشان دهد (حتی ممکن است فردی تا آخر عمر خود، علائم ابتلا به هرپس تناسلی را نشان ندهد).
بدن ویروس را به عنوان یک پاتوژن تشخیص می دهد و بر علیه آن آنتی بادی می سازد و قدرت سیستم ایمنی به آن بستگی دارد.
اگر فرد از همان روزهای آغازین ابتلا علائم را نشان بدهد معمولا شدیدتر و سنگین تر است. فرد ابتدا علائم ابتلا به آنفولانزا را نشان می دهد، تب و لرز و بدن درد دارد و احساس خستگی و ضعف دارد و گره های لنفاوی او دچار تورم می شوند. سپس تاول هایی در ناحیه تناسلی می زند که پاره می شوند و زخم می شوند و تبخال های دردناکی را ایجاد می کنند. گاهی اوقات ممکن است فرد علامت های دیگری هم داشته باشد از قبیل سردرد، کمردرد، احساس خارش یا سوزش در ناحیه تناسلی و مقعد یا برعکس وجود قسمت های قرمز در ناحیه تناسلی بدون خارش (این علائم اختصاصی هرپس تناسلی نیستند و در بیماری های دیگر هم دیده می شوند). گاهی اوقات ممکن است آن را با عفونت مثانه، عفونت قارچی و باکتریال اشتباه بگیرند که تشخیص دقیق آن با کمک پزشک متخصص انجام می شود.
به طور کلی احتمال انتقال ویروس از مادر باردار به جنین وجود دارد (بیشتر هنگامی که مادر برای اولین بار در طول عمر خود در حین بارداری علائم خارجی را نشان می دهد). اما اگر مادر در هنگام زایمان علائم خارجی داشته باشد بهتر است از روش سزارین استفاده شود تا ویروس به نوزاد منتقل نشود زیرا عبور نوزاد از کانال زایمان باعث ورود ویروس به بدن او شود و باعث التهاب مغز نوزاد می شود. همچنین ممکن است به پیشنهاد پزشک متخصص، سقط جنین یا تولد زود هنگام جنین انجام شود. در هر صورت مادر باردار باید با پزشک خود برای روش های کمتر کردن احتمال انتقال به جنین مشورت کند (هرپس تناسلی برای نوزادانی که تازه به دنیا آمده اند و افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند خطرناک تر از بقیه افراد است).
همچنین ابتلای فرد به ویروس HSV، احتمال ابتلای او به ویروس HIV را هم افزایش می دهد زیرا زخم های بازی که در اثر HSV به وجود آمده اند امکان ورود ویروس HIV را فراهم می کنند.
تشخیص هرپس تناسلی
پزشک با مشاهده ی علائم و زخم ها، نمونه گیری از بافت و مایع داخل تاول می تواند بیماری را تشخیص دهد. برای تشخیص HSV1 و HSV2 می توان از آزمایش خون استفاده کرد ولی دقت کمتری دارد که در این روش به دنبال آنتی بادی های HSV می گردند که جنس پروتئینی دارند و توسط سیستم ایمنی فرد ایجاد شده اند. ولی این روش زمان دقیق ابتلا بیمار را مشخص نمی کند چون ایجاد آنتی بادی بر علیه ویروس زمان بر است.
همچنین می توان از تست PCR استفاده کرد. در این تست، داخل مایع درون تبخال به دنبال DNA ویروس می گردند (این تست دقت بیشتری دارد).
درمان هرپس تناسلی
هیچ درمان قطعی و کاملی برای هرپس تناسلی شناخته نشده است فقط می توان با درمان علائم آن را کاهش داد یا قطع کرد و همچنین احتمال انتقال آن به دیگر افراد را کاهش داد. پزشک شما ممکن است داروهای آنتی وایرال (داروهای ضد ویروس) به شکل کرم، پماد، قرص و آمپول تجویز کند تا درد، احساس عدم راحتی، خارش و سوزش ناشی از علائم خارجی هرپس تناسلی را کاهش دهد (داروهای آنتی وایرال باعث از بین بردن ویروس و سلامت کامل فرد نمی شوند، فقط سرعت تکثیر آن را کاهش می دهند). پزشک می تواند قبل از بروز کامل علائم خارجی یعنی هنگامی که فرد فقط برخی علائم اولیه و سطحی را دارد، استفاده از داروهای آنتی وایرال را شروع کند.
فردی که برای اولین بار با علائم خارجی هرپس تناسلی مواجه شده است، باید یک دوره ی ۷ تا ۱۰ روزه دارو مصرف کند تا خوب شود. در ادامه ۲ راهکار وجود دارد. بیمارانی که زود به زود دچار علائم خارجی می شوند (مثلا بیشتر از ۶ بار در سال) معمولا ترجیح می دهند به شکل روزانه قرص آنتی وایرال مصرف کنند تا هم باعث کاهش علائم خارجی شوند و هم احتمال ابتلا پارتنر خود را کاهش دهند که به این روش suppressive treatmentگفته می شود که در صورت انتخاب این روش، بیمار باید حداقل هر سال یکبار به پزشک معالج خود مراجعه کند تا درباره ی ادامه این روش درمان با او مشورت کند. در غیر این صورت فرد هنگام شروع علائم اولیه و قبل از اینکه تبخال ها ظاهر شوند، شروع به مصرف دارو می کند تا علائم را کاهش دهد و سرعت بهبود را افزایش دهد که به این روش intermittent treatment گفته می شود.
اوایل ابتلا به هرپس تناسلی ممکن است علائم خارجی زود به زود خود را نشان دهند اما هر چه زمان می گذرد سیستم ایمنی فرد نسبت به وجود ویروس در بدن مقاوم تر می شود و علائم خارجی کمتر بروز می کنند و احتمال انتقال آن به افراد سالم کمتر می شود.
فرد ممکن است پس از یک دوره درمان و خاموشی بیماری، در اثر ابتلا به یک بیماری دیگر، تجربه ی استرس شدید، تروما و انجام عمل جراحی، دوباره علائم را نشان دهد که علت اصلی این بازگشت کاهش قدرت سیستم ایمنی او می باشد. همچنین نوع ویروسی که فرد به آن مبتلا شده است اهمیت دارد. HSV1 به نسبت HSV2 باعث بیماری با شدت کمتری می شود.
می توان برای کاهش علائم، از چندین روش به عنوان درمان خانگی استفاده کرد:
مصرف داروهای ضد درد از قبیل استامینوفن و ایبوپروفن
تبخال ها را با محلول آب ولرم به همراه نمک بشویید و در فاصله ی بین حمام ها سعی کنید تبخال ها را خشک نگه دارید.
لباس های گشاد بپوشید تا جریان هوا به خوبی برقرار شود.
یک تکه یخ را در یک پارچه بپیچید و روی مناطق تبخال قرار دهید.
به مقدار کافی استراحت کنید.
همچنین توجه کنید هنگامی که تبخال های تناسلی دارای علائم خارجی هستند رابطه جنسی نداشته باشید.
پزشک می تواند این داروها را برای جلوگیری از علائم خارجی و یا کاهش آن ها تجویز کند که با توجه به سطح سیستم ایمنی بیمار، تعداد بروز تبخال تناسلی در سال و بارداری نوع دارو مناسب برای بیمار انتخاب می شود: Acyclovir (Zovirax) و Famcyclovir (Famvir) و Valacyclovir (Valtrex) . افرادی که علائم بسیار شدیدی دارند هم می توانند از آسیکلوویر داخل وریدی استفاده کنند (این دارو ها عوارض جانبی کمی دارند و فرد می تواند سال ها آن را مصرف کند).
از عوارض جانبی acyclovir می توان به حالت تهوع، کاهش اشتها، اسهال، استفراغ، سرگیجه و ضعف اشاره کرد.
عوارض جانبی famcyclovir سردرد، ضعف، حالت تهوع و اسهال هستند.
عوارض جانبی valacyclovir هم سردرد، سرگیجه، حالت تهوع، استفراغ، اسهال، کاهش اشتها، ضعف و دل درد هستند.
همچنین هر سه این داروها می توانند باعث به وجود آمدن عوارضی در کلیه هم شوند.
نحوه ی پیشگیری از آن
رابطه جنسی محافظت شده داشته باشید (البته این مورد به شکل کامل از ابتلای شما جلوگیری نمی کند) و از پارتنر خود درباره ی ابتلا یا عدم ابتلای او به بیماری های منتقله جنسی سوال کنید. در صورتی که پارتنر شما دارای علائم خارجی هرپس تناسلی می باشد، تا از بین رفتن آن ها با او رابطه نداشته باشید.
در صورتی که به مناطق آلوده دست زدید، سریعا دست خود را بشویید تا از انتقال آن به دیگر نواحی و دیگر افراد جلوگیری کنید.
همچنین داشتن خواب کافی، تغذیه ی مناسب و ورزش کردن می تواند در جلوگیری از ایجاد علائم خارجی نقش داشته باشد.
سعی کنید از نظر احساسی به طور مناسب با قضیه برخورد کنید و اطلاعات درست و کافی را به پارتنر خود بدهید و او را در جریان بگذارید. برای درمان قطعی زگیل تناسلی کلیک کنید.
